Nowe piękne miejsce, które musisz zobaczyć

Ostatni weekend spędziłem w Sopocie i w Gdyni. Pogoda była taka, że plaże Trójmiasta  wyglądały jak w lipcu, no po prostu wuchta wiary wysypało się na brzeg Bałtyku. Byli nawet śmiałkowie, którzy wparowali do wody. Nie wiem czemu, ale szybko z niej uciekali.

Kępa Redłowska, 1 kwietnia 2017, ok. 14.00

Nasza ferajna, czyli jedna para małżeńska dojrzała plus dwie pary młode z chłopcami (jedna z 8-letnim Leonem, a druga z 4-miesięcznym prawie 9-kilowym Tymonem na specjalnym nosidełku na cyckach tatusia) postanowiła na nóżkach dostać się brzegiem z Sopotu do Gdyni. To około 10 kilometrów. W połowie wyprawy jest Kępa Redłowska, gdzie można coś zjeść i uzupełnić płyny. Potem można iść dołem, czyli dalej brzegiem, lub górą. My wybraliśmy górę, ponieważ nigdy jeszcze tamtędy nie szliśmy (a dołem tak) i byliśmy ciekawi, jak widać z klifu. I warto było! Teraz, kiedy nie ma jeszcze liści, widok jest... o jojoj! 

W Gdyni po wejściu na betonowy bulwar od strony Sopotu – warto odwiedzić browar na plaży, naprawdę warzą tam prawdziwe, bardzo smaczne piwo.

Browar Port – podają cztery smaki, trudno się zdecydować, który najlepszy...

No, a potem poszliśmy do Muzeum Gdyni. To bardzo nowoczesny budynek, który powstał niedawno, obok muzeum Marynarki Wojennej, czyli obok plaży, portu i Skweru Kościuszki. Dodatkową zachętą, aby zobaczyć to miejsce było to, że oprawę graficzną części ekspozycji stałej Muzeum projektował Tomek Wojciechowski, a zlecenie na aranżację całości ekspozycji stałej otrzymali Ultra Architekci z Poznania, którzy projektowali także naszą redakcję we Wrześni. 
Muzeum Gdyni jest po prostu piękne! I niezwykle interesujące merytorycznie. Pokazać niezwykłość i niezwykłą, choć niespełna stuletnią (!) historię tego miejsca nie jest łatwo. Spędziliśmy kilka godzin, prawie sami... 
Wzruszyłem się w paru miejscach, a najbardziej chyba przy gitarze jednego z gdyńskich basistów, Apteki, a może Pancernych Rowerów, Dzieci Kapitana Klosa... Swoje pięć minut ma też Franciszek Walicki, polski bigbit, Niemen, Breakouci, Niebiesko-Czarni...

Na koniec trafiliśmy na piętro I, gdzie jest wystawa ze zbiorów Instytutu Sztuki PAN, a mianowicie „Sztuka patrzenia – Architektura w fotografii Czesława Olszewskiego”. Pokazano na niej niewielki fragment twórczości autora: fotografie z Ciechocinka, Gdyni i z Warszawy. Choć są to wydruki, a nie oryginalne odbitki (nie wiem, czy się zachowały), to jest to prawdziwa uczta dla każdego, kto lubi fotografię architektury oraz tzw. starą szkołę, prawdziwe rzemiosło fotograficzne. Dla mnie ta wystawa była wspaniałym, smakowitym deserem po ekspozycji stałej.
Muzeum Gdyni dysponuje świetnym miejscem na wystawy czasowe, dla mnie super, że wypełniła je fotografia. Zresztą, co tu dużo gadać, zobaczcie sami, co to za miejsce...

Jest nowe miejsce dla fotografii... To jak wystawili Olszewskiego pokazuje, że w Gdyni czują fotografię. Dla mnie, jak na razie – odkrycie roku...

Walczę o kontrowersje w sztuce w TVP

Od paru miesięcy jestem zapraszany do programu „Dziennikarze sądzą”, który w każdą sobotę o 20.00 emitowany jest przez poznański ośrodek TVP 3. Nie liczyłem dokładnie, ale jest nas około dziesięciu, a spotykamy się, żeby komentować różne wielkopolskie wydarzenia i zjawiska, w różnych konfiguracjach personalnych.

To ja, pięknie wypudrowany (zupełnie nie rozumiem po co to robią, po co utrzymują na etatach 3 panie, które to robią?), w ostatnim programie „Dziennikarze sądzą”, przepraszam, jeśli kogoś obrażam brakiem garnituru i krawata... spodnie miałem nie za bardzo dopasowane kolorystycznie, bo wiedziałem, że ich nie będzie widać

Prowadzącym jest redaktor Łukasz Maciejewski, który w przeddzień programu przesyła nam tematy, które będziemy komentowali. Przeważnie jest ich 5, ale – tak jak ostatnio – bywa mniej, bo np. wcześniejsze zabrały nam tyle czasu, że na piąty temat, po prostu zabrakło czasu. Przeważnie cały materiał nagrywamy w piątek, ale bywa też, że idziemy na żywca. Jak dotąd, nie zdarzyło się tak, żeby w wersji  nagrywanej były jakiekolwiek cięcia i dokrętki, więc można powiedzieć, że każdy program jest tzw. „setką”. 

Jednym z wczorajszych tematów było to, że szefem artystycznym tegorocznej Malty miasto Poznań uczyniło chorwackiego reżysera Oliviera Frlića, który stał się ostatnio znany w Polsce szerszej publice jako reżyser „Klątwy”, która zdaniem obecnie rządzących obraża uczucia religijne (relignijne?!) katolików. Broniłem tego wyboru władz Poznania – TUTAJ – mniej więcej ok. 15 minuty programu (trzeba niestety przeżyć 4 reklamy przed programem oraz w trakcie – nie mam na to wpływu), chociaż wiem, że władze Poznania (PO) zrobiły to na złość PiS-owi. Oni – władza samorządowa i rządowa walczą między sobą „na noże”. 

Moje argumenty „za” były banalne. Wskazałem na to, że kontrowersja jest wpisana w sztukę, że sztuka niekontrowersyjna usypia, przywołałem przykłady historyczne, najbardziej podstawowy, jaki przyszedł mi do głowy, a mianowicie „Moralność pani Dulskiej”, Gabrielę Zapolską w jej czasach odsądzono od czci i wiary, bo była kontrowersyjna, podobnie Eiffela, że postawił Wieżę, Duchampa, że wystawił pisuar... itd. Oponent, Irek Antkowiak, były wiceburmistrz jakiejś podpoznańskiej gminy, a obecnie dziennikarz – mimo wszystko utrzymywał, że „kultura ma łączyć, a nie dzielić”, „nie powinna obrażać uczuć religijnych”, „ale oczywiście jestem przeciwko cenzurze”. 

Cieszę się, że prowadzący nazwał mnie tym, który „wypowiadając się na tematy kulturalne wykazywał wielką otwartość”. Dla mnie nie jest to jakaś nadzwyczajna właściwość, ta „otwartość”. Dla mnie jest to coś zwyczajnego. Zawsze będę walczył o wolność artystyczną i o zaufanie dla artystów. Tego w Polsce nie widzę, a na świecie tak. I bardzo bym chciał, żeby w końcu przestali nas traktować jako nieszkodliwych wariatów, żeby możni tego świata zaczęli się z nami liczyć, żeby zaczęli interesować się tym, co mówimy i żeby nas słuchali, albo przynajmniej brali pod uwagę nasz głos. Po to biorę udział w tym programie.

Moja ukochana Chocicza Mała

Najwięcej fotografii do „Ciszy” zrobiłem w Chociczy Małej, niewielkiej wioseczce na obrzeżach gminy Września, odwiedzałem ją wiele razy, w różnych latach. Można powiedzieć, że dokumentowałem jej kurczenie się, zanikanie.
Kiedy pierwszy raz do niej trafiłem był tam bardzo ładny folwark z pięknymi ceglanymi zabudowaniami. Z roku na rok ich ubywało. Parę fotografii z różnych lat z Chociczy Małej znajdziecie TUTAJ.

Trzy lata temu to miejsce nagle ożyło, ponieważ w bezpośredniej bliskości tej wsi zaczęto budować fabrykę Volkswagena, gdzie od października zeszłego roku produkowany jest VW Crafter. To takie auto dostawcze. 

Dla mnie jednak Chocicza Mała na zawsze pozostanie jednym z tych miejsc, w którym rozpoczęło się kształtowanie mojej wrażliwości fotograficznej jako dokumentalisty. Szczególnie boleśnie przeżyłem rozbiórkę stodoły, która uwiodła mnie swoim pięknem. Miałem szczęście trafić na czas, kiedy rozbiórka była już zaawansowana. Na mojej fotografii wygląda to jak budowa, a nie coś wręcz odwrotnego. 

Dzisiaj w Chociczy Małej nie ma już najmniejszego śladu folwarku...

Odwieczny spór o czarną ramkę...

W 2001 zdjęciem w Sobiesierniach (może mówi się – w Sobiesierni? bo w mianowniku jest Sobiesiernie?) rozpocząłem fotografowanie do cyklu „Cisza”, który trwa do dzisiaj. Prawdę mówiąc, robiąc to pierwsze zdjęcie, jeszcze nie wiedziałem, że to początek cyklu – ot, po prostu zrobiłem coś, co wpadło mi w oko, kiedy z Jolą jadąc rowerem postanowiliśmy chwilę odpocząć na przystanku autobusowym. Usiedliśmy, popiliśmy wody (jak zwierzęta!) z biodonów, a jakieś 15-20 metrów naprzeciw nas, stała resztka jakiegoś budynku. Wcześniej przejeżdżałem rowerem czy autem obok setek, a może tysięcy tego typu widoków i nic, nie wpadły w fotograficzne oko, a tym razem tak. Musiałem to zdjąć.

Sobiesiernie, 2001

To zdjęcie mnie uwiodło, wykonałem wiele kopii, styków (bo ja wtedy, pod wpływem przede wszystkim Bogdana Konopki chciałem robić styki). Sami oceńcie, która wersja – z czarną ramką czy bez – jest lepsza, czyli: która bardziej Wam się podoba? 

Sobiesiernie, 2001 (w takiej wersji, z czarną ramką, fotografia ukazała się w „Ciszy” z 2008)

Od paru lat wycinam czarną ramkę – tak jest od „Typografii ciszy” z 2012 i „808,2 km” z 2015. Także następne moje publikacje będą bez czarnej ramki, chociaż „nigdy nie mów nigdy”, więc być może kiedyś znowu mi się spodoba. 
Wojtek Wilczyk, także Adam Mazur skrytykowali czarną ramkę jako wyraz staromodnej maniery, Wojtek nazwał to „postarzaniem archiwum” i w pewnym stopniu się z nimi zgadzam: czarna ramka to maniera – w polskiej fotografii „wymyślili” i wypromowali ją Wojtek Zawadzki, Andrzej Jerzy Lech oraz Bogdan Konopki i cała plejada tzw. fotografów „z Jelonki”. Cenię i kocham twórczość tych fotografów, ale też odczuwałem i nadal odczuwam potrzebę pójścia własną drogą, dlatego najprostszym zabiegiem było ogłosić swoją niepodległość poprzez rezygnację z czarnej ramki i powiększanie negatywów. Można oczywiście powiększać z czarną ramką, ale ten wariant zawsze wydawał mi się nienaturalny. Co Państwo na to?

Wystawa Jurka Wierzbickiego w CK Zamek

Dominika, szefowa Galerii pf oraz Jerzy Wierzbicki (z prawej)

W Centrum Kultury Zamek w Poznaniu w holu głównym na parterze od wczoraj (wtorek, 28.02.2017) czynna jest wystawa Jerzego Wierzbickiego pt. „Erozja tradycji, erozja obecności”. Składa się ona z kilkudziesięciu pięknie wywołanych i pięknie oprawionych fotografii wnętrz opuszczonych mieszkań, domów bogatych Omańczyków. 
Jerzy, jak „wszyscy” wiedzą, przez prawie 8 lat mieszkał w Sułtanacie Omanu, gdzie pracował jako fotoreporter jednej z miejscowych gazet anglojęzycznych.
– Fotografując opuszczone domostwa czułem się jak archeolog, który odkrył nieznane wcześniej średniowieczne miasto – mówił autor na wernisażu. – Wielu bogatych Arabów świetnie orientuje się w odległej o kilka tysięcy kilometrów „geografii” artystycznego i finansowego Paryża, Londynu czy Nowego Jorku, a nie wie, co jest 20 kilometrów od jego domu. Turystyka po własnym kraju jest w zasadzie zjawiskiem nieznanym.
Bardzo dobry tekst o wystawie napisał Adam Sobota. Został zamieszczony w katalogu wystawy.
Fotografie zaprezentowane w Zamku są niezwykle urodziwe, atrakcyjne wizualnie, a oglądając je rzeczywiście przenosimy się do dawnych czasów. 
– Na palenisku w jednym z domów znajdują się resztki spalonego Koranu, nie wiedziałem tego, kiedy fotografowałem i publikowałem w Omanie to zdjęcie.  
Jeśli będziecie w okolicy Zamku, koniecznie zobaczcie tę wystawę. Dodam tylko, że to element pracy doktorskiej Jurka na łódzkiej Filmówce.

Wkurzyłem się wczoraj na fotografowaniu

Nie liczyłem dokładnie, ale przejechałem wczoraj z 300 kilometrów, żeby dotrzeć do miejsc, gdzie spodziewałem się sfotografować interesujące obiekty. To był udany dzień, penetrowałem okolice Pniew, Sierakowa; udało mi się uwiecznić kilka fajnych miejsc.
Byłoby znacznie lepiej, gdyby nie panowie stróżujący i właściciele.

Rozmowa nr 1:

– Dzień dobry, fotografujemy dla Muzeum Narodowego w Poznaniu zabudowania folwarczne, chcielibyśmy zrobić zdjęcie tej stodole, czy można? – pytamy.
– Zaraz, dowiem się – starszy mężczyzna dzwoni „gdzieś”. – Nie można, nie było zgłoszenia...
– A gdzie można się zgłosić, do kogo?
– Tego nie mogę powiedzieć.
– No to jak się zgłosić?
– Nie wiem.
– A do kogo Pan dzwonił? 
– Do drugiego takiego jak ja.
– A kto jest właścicielem tego, co Pan pilnuje? Może mi Pan dać do niego telefon, albo jakiś adres?
– Nie, nie dam panu...
– Dziękuję.

Rozmowa nr 2 (tym razem z właścicielką):

– Dzień dobry, fotografujemy... etc.
– O nie, dzisiaj na pewno nie, muszę skonsultować się z moją prawniczką...

Nie, bo nie. Czego ci ludzie się boją?

Niepokój: majowa wystawa pod znakiem zapytania

Ze Śmiełowa nadeszły niepokojące wieści: prawdopodobnie nie ma forsy na moją wystawę, tzn. może będzie, a może nie będzie, a właściwie będzie, ale raczej w przyszłym niż w tym roku.
A już prawie wszystko mam! Jeżdżę na zdjęcia w każdy wolny dzień, czyli najczęściej w soboty i w niedziele, siedzę w ciemni, skanuję dla podglądu, na 20 lutego będę gotów – taki był termin według umowy, którą negocjowaliśmy (i wszystko ustaliliśmy), ale której nie podpisaliśmy, bo dyrektor w centrali w Poznaniu się zreflektował, że nie ma forsy.

Śmiełów, 2017

Mam jeszcze nadzieję, że uda się coś zrobić i że „Zapomniane dziedzictwo” ujrzy światło dzienne jeszcze w tym roku. Tego typu projekty mają to do siebie, że mogą nigdy nie mieć końca, bo przecież zawsze można znaleźć coś interesującego, więc mogą powstawać jeszcze przez wiele, wiele lat. I finalnie – zestaw będzie lepszy, silniejszy, bo pula zdjęć, z których dokonamy ostatecznej selekcji będzie większa. Ja jednak tak nie chcę, wolałbym już zakończyć pracę, bo w głowie mam następne pomysły. Założeniem „Zapomnianego dziedzictwa” nie jest zapis topograficzny, kompletny – taki jak np. w „Niewinne oko nie istnieje” Wojtka Wilczyka – tylko przemawianie poprzez przykładowe fotografie. Nie wiem, czy w ogóle możliwe jest sfotografowanie wszystkiego, co interesujące (a jak to mierzyć?) w starej, niszczejącej zabudowie wiejskiej, folwarcznej Wielkopolski? Obiektów są tysiące, więc żeby je wszystkie znaleźć, objechać, sfotografować potrzeba jest czasu. Mnóstwo czasu. Podejrzewam, że zanim uwieczniłbym ostatni obiekt (po ilu latach?), pierwszy, osiemnasty, czy np. osiemset ósmy, już by przestał istnieć. Pod ciosami spychacza, czy ładowacza kiszonki. 

Lepiej porzucić marzenia o topografii, lepiej zadowolić się przykładami fajnej architektury, która umiera. Może wtedy, gdy ktoś kto ma moc kształtowania rzeczywistości zobaczy je w całym swoim majestatycznym pięknie na moich fotografiach, postanowi je ocalić dla następnych pokoleń? Będę szczęśliwy, gdy choć jedna budowla dzięki mnie przedłuży swoje istnienie. „Kto ratuje jedno życie...”

Mieszków, 2017

Pracując przy „Topografii ciszy” (dawne siedziby ziemiańskie w Wielkopolsce) szukając obiektów do sfotografowania, korzystałem przede wszystkim z książki Libickich „Dwory i pałace w Wielkim Księstwie Poznańskim”, natomiast teraz nie mam takiego przewodnika. Mam tylko „Architekturę niedostrzeganą” z 1994, ze wstępem Włodzimierza Łęckiego. Nie wszystko co tam jest mnie zachwyca, poza tym przez dwadzieścia parę lat sporo się zmieniło. Dlatego największą przyjemność sprawiają mi własne znaleziska, takie np. jak widoczna powyżej majestatyczna sylweta gorzelni w Mieszkowie. Jest piękna, szkoda tylko, że nie ma możliwości dalszego odejścia, aby sfotografować ją w całości, np. z całym kominem i przybudówką z prawej. No cóż, gdybym miał szerszy obiektyw... Mam tylko standardowy. I tak jest pięknie, prawda?

Koszkowo, 2017

Żeby nie było tak, że w Wielkopolsce wszystko niszczeje, a w szczególności świetna poniemiecka zabudowa folwarczna, czasem natrafiam na przykłady pozytywne. W Koszkowie, niedaleko Dolska jest jedna z ferm firmy Mróz, pięknie odnowiona. Była kiedyś taka zawodowa grupa kolarska, to ten sam pan Mróz, chyba Stefan. 

I jeszcze jedna fotka, nie tylko płot (mur), ale nawet rów świetnie i ze smakiem ukamieniowany:

Koszkowo, 2017

Fajną mam robotę, szkoda, że tylko w weekendy...