Byliście kiedykolwiek w sanatorium? Ja tak! Niezłe jaja! (część 1)

Na początku wstęp: nie wiem, czy uda mi się dzisiaj napisać wszystko, co bym chciał, bo pora coraz późniejsza, ale gdybym musiał przerwać, to zaznaczę to w tytule jako „część I”, co będzie oznaczało, że „dokończenie nastąpi”.  

Teraz zaczyna się wpis właściwy. 

Otóż, od 29 listopada do 20 grudnia 2017 roku byłem pełnoprawnym, prawdziwym kuracjuszem. Podopiecznym Sopockiego Uzdrowiska Helios Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Groźnie brzmi, prawda? To tylko pozory, ponieważ trafiłem tam z normalnego zaciągu, czyli z NFZ-u (Narodowego Funduszu Zdrowia, operatora pieniędzy na opiekę zdrowotną, które każdy z nas przymusowo powierza Państwu Polskiemu w nadziei, że ono zapewni mu dobrostan na duchu fizycznym i psychicznym). Nie wiem tego na 100%, ale wydaje mi się, że byli tam „zwykli” ludzie, tacy jak my, a nie sami funkcjonariusze tego resortu. Chociaż – kto wie, wszak sztuka kamuflażu akurat tej profesji była i jest dobrze znana.

Kartka na drzwiach do Kawiarni

Dla niezorientowanych napiszę, że procedura wyjazdu do sanatorium jest taka: 
1. trzeba powiedzieć swojemu lekarzowi rodzinnemu, że chce się pojechać do sanatorium (wiele lat sądziłem, że mówi się i pisze „senatorium”, ale to chyba coś innego, tylko dla senatorów);
2. wtedy Pan lub Pani Doktór (zawsze z wielkiej litery!) wypisze albo nie wypisze, ale najczęściej wypisze, skierowanie
3. skierowaniu towarzyszą wskazania na co potrzebujemy leczenia sanatoryjnego, czyli zabiegów
4. te papiery wysyła się, już nie pamiętam, czy robi to gabinet Lekarza Rodzinnego (zawsze wielką literą!), czy też my (zawsze literką malutką) do NFZ-u, który 
5. umieszcza nas na liście oczekujących, którą można sobie śledzić w internecie. Na starcie jest się tak mniej więcej na miejscu 55 tysięcy coś, ale z każdym dniem ono maleje
6. gdy w 2015 my rozpoczynaliśmy swoją karierę na liście NFZ pisano, że „przybliżony czas oczekiwania na skierowanie” wynosi 18 miesięcy, ale teraz podobno pisze się już bardziej realistycznie: „około 20 miesięcy”, przy czym „około” należy rozumieć bardziej jako  21-22-23 miesiące niż 19 miesięcy.
7. tak czy inaczej w końcu przychodzi ten wyjątkowy, upragniony jak inicjacja seksualna dzień i dostajemy listownie skierowanie do konkretnego uzdrowiska. Wcześniej można dzwonić w dokładnie określonych godzinach do call center w NFZ-ecie i prosić o taką lub inną lokalizację, co ponoć „w miarę możliwości” (cokolwiek to znaczy) jest respektowane.

Jedna z kartek na jednej z licznych sanatoryjnych tablic ogłoszeń

Jak już mamy skierowanie – gdzie prawie wszystko, np. o której przybyć i co zabrać, jest dokładnie opisane – jedziemy. 

cdn

Tadeusz Wański w Gdyni – znowu jest pięknie!

Muzeum Gdyni znowu mnie zauroczyło. Przypomnę, że znajduje się ono w zasadzie przy Skwerze Kościuszki, obok Muzeum Marynarki Wojennej i że poprzednio byłem tam 1 kwietnia br. i że wówczas uwiodło mnie całe Muzeum, a w szczególności wystawa czasowa Czesława Olszewskiego, Sztuka patrzenia – architektura.
Tym razem, do marca 2018, można w tym niezwykłym miejscu obejrzeć „Widzialne  niewidzialne, fotografie Tadeusza Wańskiego”. Znowu, niestety, nie są to oryginały (może oryginałami są małe odbitki leżące pod szybami na czarnych kostkach z nóżkami), lecz reprodukcje są bardzo dobrej jakości, pokazujące o co chodziło w piktorialiźmie. Nawet w tej postaci można nacieszyć oczy łagodnością obrazu, jego miękkością, bogactwem szczegółów w światłach, które gwarantowały m.in. papiery chlorowe, które wówczas można było kupić (może ktoś wie, czy można je dziś gdzieś kupić?).

Ciekawa jest też wystawa o luteranach Polakach jacy żyli i pracowali w Gdyni... Wstęp do Muzeum Miasta Gdyni (oprócz dwóch wystaw czasowych, koniecznie zobaczcie też ekspozycję stałą o dziejach Gdyni) – 10 zł (normalny, są też ulgowe).

„Historia fotografii polskiej” – czegoś takiego nadal nie ma i... tak szybko nie będzie!

Parę lat temu w kręgu historyków fotografii pojawiła się idea, że czas najwyższy, aby powstała „Historia polskiej fotografii”, dzieło naukowe, bo przecież czegoś takiego w polskim piśmiennictwie fotograficznym jak dotąd nie ma. „Spojrzenie w przeszłość polskiej fotografii” Ignacego Płażewskiego z 1982 (Państwowy Instytut Wydawniczy), wznowione w 2003 przez Wydawnictwo „Książka i Wiedza” pod tytułem „Dzieje polskiej fotografii” miało w podtytule „1839-1939”, a więc wszystko, co wydarzyło się w fotografii naszego kraju od II wojny światowej do naszych czasów nie znalazło całościowego opracowania naukowego.
Adam Mazur pisząc swój doktorat był ostrożny (a może skromny) i zatytułował go „Historie fotografii w Polsce 1839-2009”. Myślę, że zdawał sobie sprawę z tego, że to jego subiektywna wizja historii polskiej fotografii, a nie opracowanie „obiektywne”, czyli takie do jakiego przywykliśmy, czyli takie, jakiego oczekujemy od naukowców. Nie czas i miejsce, aby wdawać się tu w analizę owej „subiektywności” Mazura i wykazywanie jej „błędności” czy „ograniczoności”. Nie o to chodzi. Poprzestańmy tu na tym, że autor swoją pracę nazwał „Historie”, a nie „Historia”, czym otworzył pole do powstania „Historii polskiej fotografii”. 
Tak, czy siak pojawiła się inicjatywa zapełnienia luki w polskim piśmiennictwie, trudu wydania książki podjęło się wydawnictwo Universitas z Krakowa, a do komitetu redakcyjnego weszło kilku uznanych autorów, m.in.: Adam Sobota z Wrocławia, Lech Lechowicz z Łodzi, Maciej Szymanowicz z Poznania, Adam Mazur z Warszawy i wielu, wielu innych. Lepszych nazwisk w Polsce nie ma. Według założeń, książka miała mieć 1200 stron maszynopisu. Panowie (a może też panie, nie znam całego zespołu autorów, przepraszam, że nie wymieniam wszystkich), zabrali się ostro do pracy, uzgodnili założenia metodologiczne, podzielili się robotą, jedni skończyli, drudzy stanęli w pół drogi, bo... nic się nie dzieje. Nikt za swoją pracę jak dotąd nie otrzymał ani złotówki. Tych złotówek zresztą nie ma wcale – na prawa do reprodukcji fotografii w książce, na honoraria dla autorów (trudno ich uznać za milionerów, więc dlaczego mają być sponsorami publikacji?), na prace redakcyjne, na druk, promocję, itd. Słowem – polska norma...
Prawdopodobnie do wydania tej książki nie dojdzie, przynajmniej w najbliższym czasie. Urzędasy oczywiście z inicjatywą jej powstania nigdy nie wystąpią – poradzą, że można wziąć udział w kolejnym konkursie na grant i tyle – natomiast autorzy, jak zwykle, jako ludzie wysokiej kultury, po prostu przełkną kolejną gorzką pigułkę i... tyle.
Nic się nie stało Polacy, żyliście dotąd bez „Historii polskiej fotografii”, to pożyjecie dalej.

Nie ma już Ewy i Wojtka...

We wtorek dotarła do mnie bardzo smutna wiadomość: Ewa Andrzejewska odebrała sobie życie. Zapowiadała to już wiele lat wcześniej, mówiła: jak Wojtek odejdzie, ja nie mam po co żyć, nie chcę żyć, gdy jego nie będzie. No i dotrzymała słowa. Koniec wielkiej, pięknej miłości. 
Znaliśmy się wiele lat, chociaż nie byliśmy bliskimi przyjaciółmi, widywaliśmy się dość rzadko, pisaliśmy jeszcze rzadziej, ostatnio rozmawialiśmy sporo przez telefon. Zapraszałem ich czasem do Wrześni na fotograficzne plenery, kilkakrotnie byłem zapraszany do Jelonki czy Przesieki. Szczególnie miło wspominam pewne popołudnie i  wieczór jeszcze na starym mieszkaniu w Jeleniej Górze, spałem u nich. To było niezwykłe mieszkanie, bo na każdym możliwym skrawku ścian wisiały oprawione fotografie, duże i małe, Ewy, Wojtka i przyjaciół. To sprawiało, że panował tam niepowtarzalny fotograficzno-muzealny klimat, gdzie nie spojrzałeś, tak były piękne czarno-białe fotografie, tonowane i nie, w różnych stylistykach i estetykach. Całym sobą chłonąłem to piękno, syciłem się nim.
Oglądaliśmy „K-Pax”, a także nagrania koncertów country. Wojtek chciał mnie przekonać do tego gatunku, co mu się udało powiedzmy tylko w połowie.
Rano pokazali mi, co mają na sprzedaż ze swoich fotografii. Kupiłem wtedy, o ile dobrze pamiętam około 20 fotografii – po 10 szt. Ewy i Wojtka. Zdaje się, że ta forsa była im wówczas szczególnie potrzebna, bo chyba właśnie urządzali się na nowym mieszkaniu. Tamta wizyta, to było dla mnie bardzo ważne zdarzenie, ważne dla mojego rozwoju fotograficznego, bo przecież, co naturalne, gadaliśmy bardzo długo przede wszystkim o fotografii. Na szczęście sklep nocny był tuż za rogiem...
Nie pamiętam już dziś jak to się stało, że wydałem Wojtkowi z książkę, ale byłem bardzo dumny z tego, że mogłem ją wydać, w końcu Wojtek to był klasyk polskiej fotografii, człowiek niezwykle zasłużony i ważny dla wielu fotografów. Niestety, trzeba to powiedzieć, Wojtek skopał druk tej książki, przyznał to później, kiedy książka była już w sprzedaży. – Byłem przed laty kierownikiem drukarni i wiem, jak trzeba ustawić maszynę – powiedział, kiedy przyjechał na druk. Spał u mnie w domu, a przez kilka dni nadzorował pracę drukarzy. Jego wymagania, posłusznie spełniane przez moich ludzi, spowodowały, że wyszło „ksero”, czyli obrazy pozbawione „mięcha”, ubogie tonalnie, płaskie. Ale tak autor sobie życzył. 
Niedawno, kiedy likwidowałem drukarnię, znalazłem w magazynie sporo egzemplarzy książki, więc jak ktoś chce, to mogę mu wysłać po 20 zł/szt. + koszty wysyłki.
Potem miałem wystawę mojej „Ciszy” u nich w Galerii Korytarz. Czułem się zaszczycony i „zaproszony do stołu”. Prosto z wernisażu pojechaliśmy na Wszechnicę do Przesieki. 
Ostatnio widzieliśmy się w czerwcu ubiegłego roku, Wojtek już nie pił, przeżywał coś w rodzaju odrodzenia, był nienaturalnie pobudzony, dużo i szybko mówił, snuł plany, opowiadał ze szczegółami jak wygląda świat abstynencji. A po paru miesiącach zaczęły dochodzić bardzo złe wieści na temat stanu jego zdrowia. Kiedy zmarł, przede wszystkim zacząłem myśleć i martwić się o Ewę, bo pamiętałem jej pogróżki. Kiedy znalazłem książki Wojtka miałem zamiar wysłać je Ewie, żeby je sobie sprzedała, albo rozdała, ale jakoś tak zeszło i nie zdążyłem wysłać.
Z tego co słyszę, to ich spuścizną ma zająć się syn Wojtka z pierwszego małżeństwa. Miejmy nadzieję, że zrobi to we właściwy sposób. Ewa i Wojtek mają tak wielu przyjaciół, że może uda im się kiedyś przygotować obszerną, porządną monografię ich twórczości. Takie dzieło im się po prostu należy. 

Nowe piękne miejsce, które musisz zobaczyć

Ostatni weekend spędziłem w Sopocie i w Gdyni. Pogoda była taka, że plaże Trójmiasta  wyglądały jak w lipcu, no po prostu wuchta wiary wysypało się na brzeg Bałtyku. Byli nawet śmiałkowie, którzy wparowali do wody. Nie wiem czemu, ale szybko z niej uciekali.

Kępa Redłowska, 1 kwietnia 2017, ok. 14.00

Nasza ferajna, czyli jedna para małżeńska dojrzała plus dwie pary młode z chłopcami (jedna z 8-letnim Leonem, a druga z 4-miesięcznym prawie 9-kilowym Tymonem na specjalnym nosidełku na cyckach tatusia) postanowiła na nóżkach dostać się brzegiem z Sopotu do Gdyni. To około 10 kilometrów. W połowie wyprawy jest Kępa Redłowska, gdzie można coś zjeść i uzupełnić płyny. Potem można iść dołem, czyli dalej brzegiem, lub górą. My wybraliśmy górę, ponieważ nigdy jeszcze tamtędy nie szliśmy (a dołem tak) i byliśmy ciekawi, jak widać z klifu. I warto było! Teraz, kiedy nie ma jeszcze liści, widok jest... o jojoj! 

W Gdyni po wejściu na betonowy bulwar od strony Sopotu – warto odwiedzić browar na plaży, naprawdę warzą tam prawdziwe, bardzo smaczne piwo.

Browar Port – podają cztery smaki, trudno się zdecydować, który najlepszy...

No, a potem poszliśmy do Muzeum Gdyni. To bardzo nowoczesny budynek, który powstał niedawno, obok muzeum Marynarki Wojennej, czyli obok plaży, portu i Skweru Kościuszki. Dodatkową zachętą, aby zobaczyć to miejsce było to, że oprawę graficzną części ekspozycji stałej Muzeum projektował Tomek Wojciechowski, a zlecenie na aranżację całości ekspozycji stałej otrzymali Ultra Architekci z Poznania, którzy projektowali także naszą redakcję we Wrześni. 
Muzeum Gdyni jest po prostu piękne! I niezwykle interesujące merytorycznie. Pokazać niezwykłość i niezwykłą, choć niespełna stuletnią (!) historię tego miejsca nie jest łatwo. Spędziliśmy kilka godzin, prawie sami... 
Wzruszyłem się w paru miejscach, a najbardziej chyba przy gitarze jednego z gdyńskich basistów, Apteki, a może Pancernych Rowerów, Dzieci Kapitana Klosa... Swoje pięć minut ma też Franciszek Walicki, polski bigbit, Niemen, Breakouci, Niebiesko-Czarni...

Na koniec trafiliśmy na piętro I, gdzie jest wystawa ze zbiorów Instytutu Sztuki PAN, a mianowicie „Sztuka patrzenia – Architektura w fotografii Czesława Olszewskiego”. Pokazano na niej niewielki fragment twórczości autora: fotografie z Ciechocinka, Gdyni i z Warszawy. Choć są to wydruki, a nie oryginalne odbitki (nie wiem, czy się zachowały), to jest to prawdziwa uczta dla każdego, kto lubi fotografię architektury oraz tzw. starą szkołę, prawdziwe rzemiosło fotograficzne. Dla mnie ta wystawa była wspaniałym, smakowitym deserem po ekspozycji stałej.
Muzeum Gdyni dysponuje świetnym miejscem na wystawy czasowe, dla mnie super, że wypełniła je fotografia. Zresztą, co tu dużo gadać, zobaczcie sami, co to za miejsce...

Jest nowe miejsce dla fotografii... To jak wystawili Olszewskiego pokazuje, że w Gdyni czują fotografię. Dla mnie, jak na razie – odkrycie roku...

Walczę o kontrowersje w sztuce w TVP

Od paru miesięcy jestem zapraszany do programu „Dziennikarze sądzą”, który w każdą sobotę o 20.00 emitowany jest przez poznański ośrodek TVP 3. Nie liczyłem dokładnie, ale jest nas około dziesięciu, a spotykamy się, żeby komentować różne wielkopolskie wydarzenia i zjawiska, w różnych konfiguracjach personalnych.

To ja, pięknie wypudrowany (zupełnie nie rozumiem po co to robią, po co utrzymują na etatach 3 panie, które to robią?), w ostatnim programie „Dziennikarze sądzą”, przepraszam, jeśli kogoś obrażam brakiem garnituru i krawata... spodnie miałem nie za bardzo dopasowane kolorystycznie, bo wiedziałem, że ich nie będzie widać

Prowadzącym jest redaktor Łukasz Maciejewski, który w przeddzień programu przesyła nam tematy, które będziemy komentowali. Przeważnie jest ich 5, ale – tak jak ostatnio – bywa mniej, bo np. wcześniejsze zabrały nam tyle czasu, że na piąty temat, po prostu zabrakło czasu. Przeważnie cały materiał nagrywamy w piątek, ale bywa też, że idziemy na żywca. Jak dotąd, nie zdarzyło się tak, żeby w wersji  nagrywanej były jakiekolwiek cięcia i dokrętki, więc można powiedzieć, że każdy program jest tzw. „setką”. 

Jednym z wczorajszych tematów było to, że szefem artystycznym tegorocznej Malty miasto Poznań uczyniło chorwackiego reżysera Oliviera Frlića, który stał się ostatnio znany w Polsce szerszej publice jako reżyser „Klątwy”, która zdaniem obecnie rządzących obraża uczucia religijne (relignijne?!) katolików. Broniłem tego wyboru władz Poznania – TUTAJ – mniej więcej ok. 15 minuty programu (trzeba niestety przeżyć 4 reklamy przed programem oraz w trakcie – nie mam na to wpływu), chociaż wiem, że władze Poznania (PO) zrobiły to na złość PiS-owi. Oni – władza samorządowa i rządowa walczą między sobą „na noże”. 

Moje argumenty „za” były banalne. Wskazałem na to, że kontrowersja jest wpisana w sztukę, że sztuka niekontrowersyjna usypia, przywołałem przykłady historyczne, najbardziej podstawowy, jaki przyszedł mi do głowy, a mianowicie „Moralność pani Dulskiej”, Gabrielę Zapolską w jej czasach odsądzono od czci i wiary, bo była kontrowersyjna, podobnie Eiffela, że postawił Wieżę, Duchampa, że wystawił pisuar... itd. Oponent, Irek Antkowiak, były wiceburmistrz jakiejś podpoznańskiej gminy, a obecnie dziennikarz – mimo wszystko utrzymywał, że „kultura ma łączyć, a nie dzielić”, „nie powinna obrażać uczuć religijnych”, „ale oczywiście jestem przeciwko cenzurze”. 

Cieszę się, że prowadzący nazwał mnie tym, który „wypowiadając się na tematy kulturalne wykazywał wielką otwartość”. Dla mnie nie jest to jakaś nadzwyczajna właściwość, ta „otwartość”. Dla mnie jest to coś zwyczajnego. Zawsze będę walczył o wolność artystyczną i o zaufanie dla artystów. Tego w Polsce nie widzę, a na świecie tak. I bardzo bym chciał, żeby w końcu przestali nas traktować jako nieszkodliwych wariatów, żeby możni tego świata zaczęli się z nami liczyć, żeby zaczęli interesować się tym, co mówimy i żeby nas słuchali, albo przynajmniej brali pod uwagę nasz głos. Po to biorę udział w tym programie.

Moja ukochana Chocicza Mała

Najwięcej fotografii do „Ciszy” zrobiłem w Chociczy Małej, niewielkiej wioseczce na obrzeżach gminy Września, odwiedzałem ją wiele razy, w różnych latach. Można powiedzieć, że dokumentowałem jej kurczenie się, zanikanie.
Kiedy pierwszy raz do niej trafiłem był tam bardzo ładny folwark z pięknymi ceglanymi zabudowaniami. Z roku na rok ich ubywało. Parę fotografii z różnych lat z Chociczy Małej znajdziecie TUTAJ.

Trzy lata temu to miejsce nagle ożyło, ponieważ w bezpośredniej bliskości tej wsi zaczęto budować fabrykę Volkswagena, gdzie od października zeszłego roku produkowany jest VW Crafter. To takie auto dostawcze. 

Dla mnie jednak Chocicza Mała na zawsze pozostanie jednym z tych miejsc, w którym rozpoczęło się kształtowanie mojej wrażliwości fotograficznej jako dokumentalisty. Szczególnie boleśnie przeżyłem rozbiórkę stodoły, która uwiodła mnie swoim pięknem. Miałem szczęście trafić na czas, kiedy rozbiórka była już zaawansowana. Na mojej fotografii wygląda to jak budowa, a nie coś wręcz odwrotnego. 

Dzisiaj w Chociczy Małej nie ma już najmniejszego śladu folwarku...